زردچوبه گیاهی است که به عنوان ادویه استفاده می شود. این گیاه در هند و سایر مناطق آسیا و آمریکای مرکزی می روید و از زمان های بسیار قدیم برای درمان برخی از شرایط پزشکی استفاده می شده است. در حال حاضر این گیاه در بعضی موارد به عنوان مکمل غذایی استفاده می شود. بیشتر مزایای زردچوبه به دلیل دارا بودن ترکیبی به نام کورکومین است. کورکومین یک ترکیب قدرتمند است که دارای خواص ضد التهابی است. بنابراین، بعنوان یک داروی ضد التهاب موثر است. علاوه براین کورکومین دارای خواص آنتی اکسیدانی نیز می باشد، می تواند سلامت قلب را بهبود بخشد و می تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد. می توان گفت که کورکومین 2-8٪ زردچوبه را تشکیل می دهد، این همان چیزی است که به زردچوبه رنگ و طعم متمایز می بخشد.
از زردچوبه می توان به چندین روش استفاده کرد. می تواند در دستور العمل های مختلف پخت و پز استفاده شود تا به بسیاری از غذاها و ادویه ها طعم بدهد، می تواند بعنوان یک ادویه کاری هندی استفاده شود، در برخی از انواع پنیر و کره و همچنین می تواند به عنوان چای نوشیده شود یا آن را به بسیاری از دستور العمل ها اضافه کنید. مکمل های غذایی آن، در بعضی موارد پزشکی استفاده می شود، مانند تسکین درد و التهاب مفصل، مشکلات کلیوی، سوزش سردل، بیماری آلزایمر و سندرم روده تحریک پذیر.
شایان ذکر است که هنگام خرید زردچوبه، توصیه می شود برای اطمینان از کیفیت آنها، انواع ارگانیک و مارک های معروف آن را انتخاب کنید.
زردچوبه مزایای سلامتی بسیاری برای بدن انسان فراهم می کند که با توجه به میزان اثر بخشی آن متفاوت است و ما برخی این مزایا را در موارد زیر ذکر می کنیم:
کاهش سطح تری گلیسیرید و کلسترول:
زردچوبه می تواند سطح تری گلیسیرید را کاهش دهد، با این حال، اثر آن بر سطح کلسترول هنوز در حال مطالعه است.
رفع افسردگی:
طبق آنچه در مطالعه ای در دانشگاه پکن چین در سال 2005 بر روی موش ها انجام شد، مصرف کورکومین دو بار در روز و به مدت 6 هفته به اندازه داروی ضد افسردگی فلوکسیتین موثر بوده است.
کاهش تجمع چربی در کبد:
مطالعات نشان می دهد که مصرف عصاره زردچوبه علائم آسیب کبدی را در افرادی که از بیماری های کبدی ناشی از مصرف الکل رنج می برند، کاهش می دهد، یا آنچه به عنوان بیماری کبد چرب غیرالکلی شناخته می شود. همچنین به نظر می رسد زردچوبه از تجمع مقادیر دیگر چربی در کبد در افراد مبتلا به این بیماری جلوگیری می کند.
تسکین علائم آرتروز:
اعتقاد بر این است که ترکیب کورکومین موجود در زردچوبه، سلولهای التهابی خاصی را هدف قرار می دهد و آنزیم هایی که باعث التهاب می شوند را مهار می کند. بنابراین، بنیاد آرتروز استفاده از زردچوبه را برای افراد مبتلا به این بیماری توصیه می کند. یک بررسی در سال 2016 نشان داد که مصرف 1000 میلی گرم کورکومین به مدت 12 هفته درد و التهاب ناشی از آرتروز را کاهش می دهد. لازم به ذکر است که از زردچوبه می توان به چندین روش برای تسکین آرتروز استفاده کرد. می توان آن را به عنوان یک چای نوشید، یا آن را به شیر یا قهوه اضافه کرد و یا به روشهای دیگر استفاده کنید. علاوه بر این، ترکیبات گیاهی موجود در زردچوبه می توانند مارکرهای التهابی در بدن را کاهش دهند و در نتیجه به کاهش علائم آرتروز کمک می کند.
مطالعاتی درباره فواید زردچوبه
در مطالعه ای که در سال 2013 در مرکز تحقیقات بیوشیمی و تغذیه در دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شد، مشخص شد که افراد چاقی که به مدت 30 روز یک گرم کورکومین مصرف می کردند، تجربه قابل توجهی در کاهش سطح تری گلیسیرید داشتند. با این حال، سطح کلسترول و شاخص توده بدنی آنها تحت تأثیر قرار نگرفت، و لازم به ذکر است که این نتایج ممکن است به دلیل مصرف دوز کم مکمل زردچوبه برای مدت کوتاهی بدون رعایت رژیم غذایی باشد.
در مطالعه دیگری که در سال 2015 در دانشگاه جنوا در ایتالیا انجام شد، مشخص شد که دادن 800 میلی گرم مکمل زردچوبه به افراد دارای اضافه وزن حاوی 95٪ کورکومین همراه با رعایت رژیم غذایی منجر به کاهش وزن و شاخص آنها می شود. توده بدن 2٪ در طول اولین ماه آزمایش و کاهش وزن آنها در طی ماه دوم بین 5 تا 6 درصد افزایش یافت، با این حال، کارشناسان بر این باورند که این نتایج قطعی نیستند و برای تأیید آنها هنوز به مطالعات بیشتری نیاز است.
در مطالعه ای که در سال 2016 در BMC Complementary and Alternative Medicine منتشر شد، مشخص شد که عصاره زردچوبه و کورکومین احتمالاً به دلیل توانایی آن در کاهش استرس اکسیداتیو، از کبد در برابر آسیب های مزمن محافظت می کند.
هشدارهای مرتبط با مصرف زردچوبه
علی رغم مزایای زیاد زردچوبه، با این حال، استفاده بیش از حد آن می تواند به برخی از آسیب های جانبی منجر شود. مثل دل درد، ایجاد طعم بد در دهان، یبوست یا اسهال. همچنین دارای اثر آرام بخش است که ممکن است بر فعالیت فرد در طول روز تأثیر بگذارد، علاوه بر این ممکن است باعث گاز معده، نفخ شکم، سوءهاضمه، رفلکس اسید، حالت تهوع و استفراغ، زردی مدفوع و درد معده شود. همچنین مطالعاتی نشان داد که فردی که روزانه دو بار 1500 میلی گرم زردچوبه مصرف می کرد، از یک اختلال جدی در ریتم قلب رنج می برد، اما مشخص نبود که آیا زردچوبه به تنهایی باعث این امر شده است یا خیر.
در کنار فواید فراوان زردچوبه، موارد خاصی نیز وجود دارد که توصیه می شود از مصرف زردچوبه خودداری یا با احتیاط از آن استفاده شود که در اینجا به ذکر این موارد می پردازیم:
بارداری و شیردهی:
خوردن زردچوبه به مقدار معمول در غذا برای زنان باردار و شیرده بی خطر است، با این حال، مصرف آن در مقادیر دارویی غیر ایمن تلقی می شود، از آنجا که ممکن است چرخه قاعدگی و رحم را تحریک کند، بارداری را در معرض خطر قرار می دهد. همچنین، هیچ اطلاعاتی در مورد ایمنی استفاده زیاد از آن در دوران شیردهی تأیید نشده است.
مشکلات کیسه صفرا:
از آنجا که زردچوبه می تواند مشکلات کیسه صفرا را بدتر کند، برای افرادی که از انسداد مجاری صفراوی یا از سنگ صفرا رنج می برند، توصیه می شود از استفاده از زردچوبه خودداری کنند.
اختلالات خونریزی دهنده:
در حالی که زردچوبه می تواند خطر لخته شدن خون را کاهش دهد، اما خطر خونریزی و کبودی را در افرادی که مشکلات خونریزی دارند، افزایش می دهد.
دیابت:
از آنجا که کورکومین می تواند سطح قند خون را کاهش دهد، بنابراین به افراد دیابتی توصیه می شود هنگام استفاده از زردچوبه مراقب باشند.
ریفلاکس معده:
زردچوبه ممکن است در برخی افراد ناراحتی های معده ایجاد کند و ممکن است برخی از مشکلات معده – مانند ریفلاکس معده – را بدتر کند.
موارد حساس به هورمون:
اعتقاد بر این است که کورکومین می تواند به روشی مشابه استروژن عمل کند و موارد حساس به هورمون را بدتر کند، بطور مثال سرطان پستان، سرطان آندومتری و سرطان رحم، سرطان تخمدان و آندومتریوز (endometriosis) و فیبروم رحم. با وجود این، مطالعات نشان داده است که زردچوبه ممکن است اثر استروژن را بر روی برخی سلولهای سرطانی حساس به هورمون کاهش دهد. به دلیل مطالعات متناقض، توصیه می شود در این موارد با احتیاط از زردچوبه استفاده کنید تا اثر آن تأیید شود.
ناباروری:
زردچوبه می تواند سطح تستوسترون و تحرک اسپرم در مردان را کاهش دهد، که می تواند باروری را کاهش دهد. بنابراین به افرادی که می خواهند بچه دار شوند توصیه می شود با احتیاط از زردچوبه استفاده کنند.
کمبود آهن:
خوردن مقدار زیادی زردچوبه می تواند از جذب آهن در بدن جلوگیری کند، بنابراین کسانی که از کمبود این ماده معدنی رنج می برند باید با احتیاط از زردچوبه استفاده کنند.
جراحی ها:
زردچوبه می تواند لخته شدن خون را کاهش دهد و بنابراین ممکن است باعث خونریزی بیشتر شود و بنابراین به افرادی که قرار است تحت هر عمل جراحی قرار بگیرند توصیه می شود حداقل دو هفته قبل از جراحی برنامه ریزی شده از مصرف زردچوبه خودداری کنند.
تداخلات دارویی:
زردچوبه می تواند در عملکرد برخی از انواع داروها تداخل ایجاد کند، که به این موارد در اینجا اشاره می کنیم:
داروهایی که در کبد تغییر می کنند:
زردچوبه می تواند سرعت تجزیه این داروها در کبد را کاهش دهد ، بنابراین مصرف زردچوبه با آنها می تواند اثر این داروها و عوارض جانبی آنها را افزایش دهد.
داروهای ضد دیابت:
همانطور که قبلاً ذکر شد، زردچوبه می تواند سطح قند خون را کاهش دهد و بنابراین مصرف آن با داروهای ضد قند ممکن است منجر به کاهش قابل توجه سطح قند خون شود.
داروهایی که لخته شدن خون را کند می کنند:
همانطور که زردچوبه لخته شدن خون را کند می کند، مصرف آن با این داروها ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد.
سولفاسالازین (Sulfasalazine):
زردچوبه ممکن است میزان جذب بدن از این دارو را افزایش دهد، که اثر و عوارض آن را افزایش می دهد.
تاکرولیموس (Tacrolimus):
این دارو نوعی داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن می باشد و زردچوبه ممکن است باعث افزایش مقدار آن در بدن شود که عوارض آن را افزایش می دهد و این امر ممکن است منجر به آسیب کلیه شود.
تالینولول (Talinolol):
زردچوبه ممکن است مقدار جذب بدن از این دارو که نوعی کاهش دهنده فشار خون است را کاهش دهد، در نتیجه اثر آن را در بدن نیز کاهش می دهد.
دوستاکسل (Docetaxel):
زردچوبه میزان جذب این دارو که نوعی داروی شیمی درمانی است را در بدن افزایش می دهد، در نتیجه باعث می شود اثر و عوارض آن نیز افزایش یابد.
استروژن:
مقادیر زیاد زردچوبه ممکن است اثری مشابه استروژن داشته باشد، اما تأثیر آن به اندازه استروژن نیست، بنابراین، مصرف زردچوبه با استروژن ممکن است اثر این هورمون را کاهش دهد.
داروهایی که برای ورود به سلول ها به بردارهای خاصی نیاز دارند:
برخی از داروها فقط با ناقل های خاص می توانند وارد سلول ها شوند و ممکن است زردچوبه باعث کاهش فعالیت این ناقل ها شود و همچنین ممکن است جذب این داروها در بدن افزایش یابد که منجر به افزایش عوارض جانبی این داروها می شود، اما برای تأیید این اثر اطلاعات کافی در این زمینه وجود ندارد.
نورفلوکساسین (Norfloxacin):
زردچوبه ممکن است میزان جذب بدن از این دارو را که نوعی آنتی بیوتیک است را افزایش دهد و این باعث افزایش عوارض جانبی آن می شود.
پاکلیتاکسل (Paclitaxel):
زردچوبه ممکن است میزان جذب بدن از این دارو را که نوعی داروی ضد سرطان می باشد را افزایش دهد و این باعث افزایش عوارض جانبی آن می شود.